Page 40 - Temmuz 2022
P. 40
KAYSERİ’NİN GAZ
LAMBASI PAZARÖREN
KÖY ENSTİTÜSÜ
Akgül ZOR
Rest. Uzm. Y. Mimar
Eli silah tutan herkesin “Ya İstiklal Ya Ölüm” sö- ğunu (%80) köyler oluşturuyordu. Osmanlı İmpara-
zünün hakkını vererek savaştığı, vatan bütünlüğünü torluğu’nun çöküş devrinde, köylerde bakımsızlık,
koruma, tam bağımsızlık ile var olma mücadelesinin asayişsizlik ve her türlü soygunculuk baş göstermişti.
destanı olan Kurtuluş Savaşı sonrası Anadolu, yüz- Yüzyıllar boyunca ezilen hep köylü olmuştu. Bu ne-
yıllar sonra tekrar yeni bir ülke kurma mücadelesi denle Anadolu’da kurtuluş mücadelesini başlatan da,
içerisindeydi. Ülke nüfusu, 1927 yılında yapılan nüfus bu uğurda can veren de kaderini yenmeyi ülkü edinen
sayımında şehir ve kasabalarda 2.223.240, köylerde de köylü olmuştu. Bunun bilinciyle yola çıkılan bir eği-
11.424.930 kişi olmak üzere yaklaşık 13 milyona geri- tim sistemi oluşturuldu.
lemiş, toplumun %7-8’i okur, %1’i yazar durumdaydı.
Elde avuçta olan kaynakların tümü savaşa harcanmış- Saffet Arıkan’ın Milli Eğitim Bakanı ve İsmail Hak-
tı. Yeniden ayağa kalkıp ülkeyi çağdaş medeniyetler kı Tonguç’un İlköğretim Genel Müdürlüğü görevine
seviyesine çıkarıp halkın hak ettiği yaşam koşullarına vekâleten atandığı 1935 yılına kadar, gerek uzmanla-
erişmesi için yol haritaları belirlenmeliydi. Topyekûn rın hazırladığı raporlar gerekse eğitim-öğretimde ya-
kalkınma modeli benimsenerek sanayi, ticaret, sağlık, pılan girişimler vasıtasıyla, öncelikle Türkiye’de oku-
tarım ve eğitim gibi en önemli yapı taşları için köylü ma-yazma oranını yükseltmek ve ilköğretimi köylerin
kentli ayırmadan gerekli ilerleme modelleri belirlen- tamamı dâhil ülkenin dört bir yanına hızla yaymak
meye başlandı. Tam da burada 1924 yılında çıkarılan amacıyla eğitim alt yapıları oluşturuldu.
Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile eğitim birliği sağlanarak Köy eğitim modelinin kurucusu ve en önemli
tüm eğitim kurumları Maarif Vekilliği’ne (Milli Eğitim ismi olan İsmail Hakkı Tonguç’un köy eğitimi üzerine
Bakanlığı) bağlandı. Bu kanun ile eğitim sistemi tek düşünceleri ve çalışmaları kendi hayatından izler de
bir çatı altında toplanıp tüm halka eşit eğitim hakkı taşımaktaydı. Henüz çocuk yaşta iken yaşadığı bazı
tanınması, eğitim-öğretimde bütünlük sağlanması olaylar, onun eğitim-öğretim fikrine ilişkin görüşle-
amaçlandı. Bununla beraber halkın okuma-yazmasını rinin oluşmasında etkili olmuştu. Bu olayları Tonguç
kolaylaştırmak amacıyla harf inkılabı gerçekleştirildi.
şöyle anlatır:
Peki, eğitime nereden başlanmalıydı? Eğitimin “…Silistre rüştiyesini bitirdim. Okumak için İstan-
kitlesi kim olmalıydı? Programı nasıl olmalıydı? Bu bul’a gitmeyi tasarlıyorum. Babam buna taraflı görün-
soruların cevabı için Avrupa’dan eğitim uzmanları ça- müyor. Ne zaman evimizde bu mesele söz konusu olsa
ğırılarak yeni eğitim sistemi için değerlendirmeler-ra- o: «-Canım amcanı yıllar boyunca İstanbul’da okuttuk;
porlar alındı. Türkiye’den de eğitimciler aynı zamanda pek çok para harcadık. Ne oldu sanki? Hem hiçbir şey
Avrupa’ya gönderilerek incelemeler yaptırıldı.
bilmiyor, hem de bizim yaptığımız köy işlerini yapmaya
Şu aşikârdı ki; genel nüfusun büyük çoğunlu- yanaşmıyor; aylak dolaşan bir hazır yiyici. Sen de onun
gibi olup geleceksin, sana sermaye verelim de ticaret
38 81 ÇALIKUŞU - KAYSERİ
