Page 41 - Temmuz 2022

işlerine giriş» derdi. gulamalı ve teorik basit tarım derslerinin öğretilmesi
ile bahçesi, modern üretim tekniklerine uygun küçük
Amcam yıllarca medresede okumuştu. Öğrendi- ve büyükbaş hayvan barınakları, öğretmen lojmanı
ği bilgilerin hiçbiri hayatta işine yaramıyordu. Ev işle- inşa edilmesi planlandı. Sebzecilik, fidancılık ve çi-
rinden de uzak kaldığı için hoşlanmıyordu. Küçükten çekçilik geliştirilerek, öğretmenlerin kontrolü altında
büyüğe kadar bütün mensupları, yılın her gününde işe toprağın öğrenciler tarafından işlenmesi, bu tarımsal
katılan, durmadan çalışan köylü ailesinin içinde onun faaliyetlerdeki harcama ve gelirin köy öğretmenleri-
durumu cidden anormaldi. Dedem işe kendisini bir tür- nin sorumluluğunda olması ve bu yolla öğrencilere
lü veremeyen zavallı amcama sık sık kızar, söylenir; bu uygulamalı olarak çiftçiliğin öğretilmesi ve aydın kişi-
yaşlı hocayı bazen döverdi. Biz çocuklar bu olayın ne lerin köylere yerleşmelerinin teşviki arandı. Bu değer-
sebebini anlayabilirdik, ne şekline aklımız ererdi.” lendirme köydeki eğitimin düşünsel temellerinden
birini oluşturmaktaydı.
Bu hatırasında, şehirde eğitim-öğretim görmüş
ile köylünün gerçek hayatı arasındaki kopukluğu fark Bu enstitülerden biri de Kayseri Pazarören Köy
etmişti. Uzun yıllar boyunca yurt dışında öğrenim gör- Enstitüsü idi. Tarihte adı “Yabanlu Pazarı” olan Pazarö-
müş ve buradaki öğretim modellerini incelemiş, yur- ren, tarihi İpek Yolu üzerinde olması nedeniyle 12. ve
da dönüp öğretmenlik yaptığı yıllarda ise köy eğitim 13. yüzyıllarda önemli bir konumdaydı ve insanların
sorunlarını tespit etmiş biri olarak tüm birikimlerini dünyanın dört bir yanından alışveriş yapmaya gel-
harmanlayıp yepyeni bir eğitim modeli fikrinin oluş- dikleri bir fuar alanıydı. Bu tarihçeye bakıldığında yer
masını sağladı. tercihinin bilinçli olduğu görülmektedir. 1930’larda

köy okulu olan yapı (Ana Bina), 1937-38 yıllarında eğit-
Tabi ki öncelikle eğitim verecek öğretmen olma-
lıydı, ancak memleketin o günkü durumunda yetişmiş men kursu olarak işlev görmüş, 1938 yılında Kayseri,
öğretmen sayısı yeterli değildi. Bu sebeple eğitmen Sivas, Yozgat, Kırşehir ve Niğde köylerinden gelecek
kursları açılarak öğretmen yetiştirilmeye başlandı. As- öğrencilerin de eğitim göreceği köy enstitüsüne dö-
kerliğini yapmış çavuş ve üst rütbeli eski askerlerden nüşmesine karar verilmişti. Köy Enstitüsü Kanunu’yla
kısa dönemli kursa tabi tutulanlar eğitmen olarak gö- köy enstitüleri projelerinin ulusal mimari yarışması ile
revlendirildi. 11 Haziran 1937 tarihinde 3238 sayılı “Köy seçilmesi zorunluluğu getirilmişti. Bu nedenle Mil-
Eğitmenleri Kanunu” kabul edilerek devlet eğitmen li Eğitim Bakanlığınca yarışma açıldı. Pazarören Köy
statüsü oluşturuldu. Eğitmen kurslarında okuma-yaz- Enstitüsü yarışma şartnamesinde 58 adet bina inşa
ma, ziraat, inşaat, tavukçuluk ve kültür gibi çok çeşitli edilmesi gerekli görülmüştü. Bu yapılar; okul binası
dersler vardı, ayrıca bu derslerin atölyelerinde uygu- (16 adet), toplantı binası (1 adet), atölye binası (4 adet),
lamalı öğrenim görülüyordu. Eğitmen kursları projesi mutfak, çamaşırhane ve banyo (1 adet), idare binası
farklı ufukların açılması, kısa zamanlı çözüm üretmesi (1 adet), tavla, ahır ve kümesler (9 adet), depolar (11
açısından güzel bir hamleydi. Burada yetişenler ge- adet), revir (1 adet), umumi helalar ve yüz yıkama yer-
nelde köylerde büyüyen, o hayatın içinden gelmiş leri (2 adet) ve öğretmen evleri (12 adet) olarak belir-
kursiyerlerdi. Bu yüzden köy hayatında eğitim verme- lenmişti. Yarışma sonucunda, Y. Mimar Ahsen Yapaner
leri kolay oldu. ve Mualla Eyüpoğlu Anhegger tarafından tasarlanan
Pazarören Köy Enstitüsü projesi birinci seçildi. 15793
Hasan Ali Yücel’in Milli Eğitim Bakanı olması ve 17 Rumuzu ile yarışmayı kazanan projenin Kayseri Pa-
Nisan 1940 tarihinde 3803 sayılı “Köy Enstitüsü Kanu- zarören Köy Enstitüsü Musabaka Projesi Teknik İzah-
nu” nun çıkarılması ile temelleri atılan eğitim sürecinin nâmesi’nde proje tasarlanırken nelere dikkat edildiği,
genel sınırları ve sistemi belirlendi. Bu kanun sonrası nasıl ve neye göre oluşturulduğu, malzemelerin ne-
hızla ülke genelinde enstitüler kurulmaya başlandı ve reden temin edileceği, nerede tarım nerede hayvan-
21 Köy Enstitüsü kuruldu. cılık yapılacağına kadar tüm planlama detaylı olarak
anlatılmıştı. İzahnâmede geçen “Kayseri mıntıkasının
Bu yatılı enstitülerde temel eğitim yanında uy- mahalli hususiyetleri ve milli nispetler nazarı itibare

Kasım 2022 39