Page 41 - Temmuz 2022

Aspir, Yalancı safran,
Amerikan safranı ve boyacı
safranı gibi isimlerle de bilinen,
genellikle 80-100 cm arasında
boylanabilen, dikenli ve dikensiz
formları olan, dikenli formların di-
kensizlere göre daha fazla yağ içerdi-
ği, sarı, beyaz, krem, kırmızı ve turuncu
gibi değişik renklerde çiçeklere sahip; to-
humları, beyaz, kahverengi ve üzerinde koyu
çizgiler bulunan beyaz taneler şeklinde olan (ender
durumlarda siyah tohumlara da rastlanabilir), dallanan
ve her dalın ucunda içerisinde tohumları bulunan küçük
tablalar oluşturan, renkli çiçekli (petal), derinlere gidebilen
bir kazık kök sistemine sahip, tohumlarında % 30-50 arasın-
da yağ bulunan, Linoleik (Omega-6) ve Oleik (Omega-9, zeytin
yağı kalitesinde) olmak üzere 2 ayrı tipi olan, yağı yemeklik
olarak kaliteli, biodizel yapımında da kullanılabilen, küspesi
hayvan yemi olarak değerlendirilen, kuraklığa dayanıklı, yaz-
lık karakterde ve ortalama 110-140 gün arasında yetişebilen
tek yıllık bir uzun gün yağ bitkisidir.

Güney Asya merkezli olduğu, ilk olarak Asya kıtasının gü-
neyinde, Ortadoğu bölgesinde ve Akdeniz ülkelerinde ekildiği
bilinmekte ve tüm dünyaya buradan yayılmış olabileceği kabul
edilmektedir. Hatta milattan önce ekildiği bilinen ve yaklaşık
3500 yıl önce Mısır’da ekilmesi nedeniyle bu bitkinin buradan ya-
yıldığı da kabul edilmektedir.

Yaprakların büyük bir bölümünün tamamen kuruduğu (kahverengi-
leştiği), çiçek çanak yapraklarının hemen hemen kahverengiye dön-
düğü (geç açmış çiçek tablalarındaki çanak yapraklarında hafif bir
yeşillik olabilir) ve tablaların elle kolaylıkla harmanlanabildiği ve
tanelerin tamamen beyaz renk aldığı dönem hasat zamanının geldi-
ğinin bir işaretidir. Bu dönem, genellikle çiçeklenmeden yaklaşık 4-5
hafta sonraya denk gelen dönemdir. Bu dönemde, bitkiler fizyolojik
olgunluğa ulaşmış demektir ve hasat yapılabilir.

Aspir yağlık bir ürün olduğu için, sanayide yağ elde
etmek üzere değerlendirilir. Yağ elde edilmesinde, ay-
çiçeği işleyen tüm makineler aspir işlemeye de elve-
rişlidir. Herhangi bir makine değişikliğine gerek yoktur.
Bu nedenle ülkemizde sanayide işlenmesi açısından hiçbir problem
yoktur.

Yağ alındıktan sonra geriye kalan küspe içerdiği %
22-24 protein nedeniyle iyi bir hayvan yemi olarak
değerlendirilmektedir.

Temmuz 2022 39