Page 14 - calikusu

Kayseri Kızılay Şubesi’nin

Kuruluşu (Hilâl-i Ahmer) ve

Kurtuluş Savaşı Sırasındaki Faaliyetleri

Halit Erkiletlioğlu

Osmanlı Devleti’nde ilk defa 11 Haziran
1868 tarihinde "Mecruhin ve Mardâ-yı Askeriyeye
İmdat ve Muavenet Cemiyeti" (Osmanlı Yaralı ve
Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti) adıyla kurulur.
1877 yılında “Osmanlı Hilâl-i Ahmer Cemiyeti”
ve 29 Kasım 1922 de de “Türkiye Hilâl-i Ahmer
Cemiyeti “isimleriyle faaliyet gösterir. 1947 yılın-
da adı “Türkiye Kızılay Derneği” olur.
Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşına girme
kararından sonra, Başkomutan Enver Paşa’nın,
Rusların arkasını çevirmek için Güney Kafkasya
ve Kuzey İran’a girmek üzere 20 Aralık 1914’te
150000 kişilik bir Türk kuvvetine Sarıkamış-Üm-
raniye istikametinde taarruz emrini vermesiyle
savaş başlar. Bu sırada Osmanlı Hilâl-i Ahmer
Cemiyeti’nin ilk ve en önemli görevi Erzurum’a
hasta ve yaralı askerler için 500 yataklı bir hasta-
ne açmasıyla başlar.
İstanbul’u Anadolu’ya bağlayan tren yolu
hattı asker nakliyatı yüzünden dolu olduğu için, olur. Bu arada heyetten üç doktor ile iki hasta-
heyetin İstanbul-Trabzon deniz yolunu seçmesi bakıcı lekeli hummadan hayatlarını kaybederler.
daha uygun görünür. Bu arada Hilâl-i Ahmer’in Heyet çok güç şartlar altında 1915 senesi Ocak
Milletlerarası Kızılhaç Komitesine müracaat ede- ayı sonuna kadar faaliyetini sürdürür. Hastane la-
rek bu konuda Rusya’nın muvafakatini almasın- boratuvarında açılan kursta ordunun ihtiyacı için
dan sonra, Dr. Mehmet Emin Bey’in başkanlığın- bakteriyolog yetiştirilmeye çalışılır. Ocak 1915’te
da otuz kişiden oluşan heyet Gülnihal vapuruyla Türk kuvvetlerinin başta soğuk olmak üzere, aç-
Trabzon’a gelir. Erzurum’da teşkilâtını kuran he- lık ve salgın hastalıktan büyük kayıplar vermesi
yet, cepheden gelen hasta ve yaralıların tedavi- üzerine, heyet yüz yatakla birlikte bir sağlık he-
leriyle işe başlar. Cephede askerler arasında hü- yetini Erzurum’da bırakarak malzemesinin büyük
küm süren lekeli humma hastalığı (bit ve pire ile kısmıyla Erzincan’a gelir. Fakat heyetin bu şekilde
bulaşan tifüs hastalığı) heyetin en büyük uğraşısı ikiye ayrıldığını gören Genel Merkez, Erzurum’a

12