Page 39 - Eylül 2022

Ebru teknesi küçük bir Alem- özel fırçalardır. Gül dalına bağla-
dir. Onu okumasını bilen kitrenin nan at kılından yapılan fırçalar, iyi
yüzeyinde derin anlamlar, sonuçlar almak için ustaca yapıl-
varlığının sebebini sorgulamada malıdır. Bütün bu malzemeler
tarifsiz tecelliler bulur. Ebru ne kullanılarak suya nakşedilen ebru,
kadar ince ayarlar isteyen pozitif emici özelliği olan kağıtlar kul-
bilimlerin bilgisiyle meydana geli- lanılarak suyun yoğunlaştırılmış
yormuş gibi gözükse de, manevi- yüzeyinden alınarak yolculuğunu
yatın etkisi daha fazladır. Besme- tamamlar. Klasik Gelenekli Türk
leyle başlanan bu sanata, fırça Ebrusu’nda bu malzemelerin

darbeleriyle boya damlalarının yanında diğer bazı yardımcı mal-
teknede yayılan dengeli dağılımın zemeler de kullanılmaktadır. Bun-
müsebbibi ebru ustası değil ak- lar, biz, tarak ve kavanozlardır.
sine yüce Yaradan’ın kudretinin
idrakidir. Boyayı yüzeye serpen Gelenekli ebru biçimlerine
ebrucu cüzi olarak elinden geleni bakıldığında, Battal Ebru, Gel-
yapar. Tevekkül içerisinde ortaya git Ebru, Şal Ebru, Bülbül Yuvası,
çıkan sonucu acziyet içerisinde Taraklı Ebru, Kumlu Ebru, Hatip
Allah’tan bekler. İşte bu anlayış Ebru ve Çiçekli Ebrular olarak
yaptığı her eseri Allah’ın bir lütfû isimlendirilen çeşitleri bulunmak-
olarak görmektir. tadır. Burada günümüzde yaygın
olarak gördüğümüz çiçekli ebru-
Ebru yapımında kullanılan mal- ların XX. yüzyılın başında mer-
zemeler içerisinde ilk akla gelen, hum Necmeddin Okyay tarafından
kitrenin içine konulduğu ebru olgunlaştırıldığı ve lale, karan-
teknesidir. Eskiden bu tekneler, fil, menekşe, gelincik, gonca gül,
çam ağacından yapılır ve su sızdır- kasımpatı, sümbül gibi çiçekleri bu
maması için içi de katranla ka- sanata kazandırdığını değinmed-
planırdı. Günümüzde ise paslan- en geçmemek gerekir. Üstadın,
maz metal malzemelerden yapılan kendini vakfettiği bu gelenekli
tekneler, farklı ebatlarda olabil- sanatın gelişmesine katkılarının
ir. Diğer bir malzeme ise suyun yanında Müslüman bir sanatçının
yoğunluğunu artıran kıvam art- kişiliğinin yansımasını en ince
tırıcılardır. Geçmişte keven otun- detayına kadar görmek müm-
dan elde edilen kitre, salep, ayva kündür. Diğer önemli sanatçıların
çekirdeği, keten tohumu, deniz bazılarını saymak gerekirse, Hatib
kadayıfı ve hilbe gibi malzemeler Mehmet Efendi, Şeyh Sadık Efen-
kullanılmıştır. Günümüzde yoğun- di, Hezarfen Ethem Efendi çağdaş
lukla göller bölgesinden toplanan ustalardan ise Hikmet Barutçugil,
kitreler kullanılmaktadır. Bir diğer Fuat Başar, Alpaslan Babaoğlu‘dur.
önemli malzeme sığır ödüdür. Öd,
boyanın dibe çökmeden yüzey- Sonuç olarak gelenekli sanatlar
de istenilen ölçüde yayılmasını içerisinde yer alan ebru, kökeni
sağlamak için kullanılır. Kokusu çok eskilere dayanan günümüze
pek hoş olmayan bu malzemenin ulaşmış ve gelişmeye hâlâ devam
inceltilerek kullanılması daha uy- eden kadim bir sanattır. Ebruda
gundur. Ebruda kullanılan boyalar, ustanın suyun üzerine nakşettiği
suda erimeyen yabancı maddeler şey mânâ aleminden süzülen gü-
içermeyen saf pigment malzemel- zeli arama çabasıdır. Bu bağlamda
erdir. Toprak ve kayalardan, bazı icra edilen şey kendisinin hiçliği,
renklerde bitkilerden elde edilir. O’nu yaratanın Esma-i Hüsna’sın-
Ebru ustasının boyayı, tekneyle bu- da yer alan bir çok sıfatının tecel-
luşturduğu aracı ebru sanatına has lisidir.

Eylül 2022 37